Friesch Dagblad, 17-9-2011.

Tien jaar geleden was de Christelijke Gereformeerde Kerk in Amsterdam op sterven na dood. Zondag viert de gemeente echter het tienjarig bestaan van twee nieuwe christelijke gemeenschappen.

Als er tien jaar geleden een ‘Handboek kerksluiting’ in de boekwinkel had gelegen, was het in de Christelijke Gereformeerde Kerk in Amsterdam misschien wel ter hand genomen. De kerk die sinds 1893 in Amsterdam aanwezig was, zou in 2001 worden opgeheven. Het aantal betrokken leden was minimaal geworden.
Tégen de trend van kerkverlating in, is er echter iets anders gebeurd. De gemeente heeft het kerksluitingsboek – woensdag komt daadwerkelijk een dergelijk boek uit – niet nodig gehad. Op het nulpunt aangekomen, koos de vergrijsde gemeente samen met ds. Siebrand Wierda voor een geloofsavontuur. ,,In de tijd vlak voor de gemeente zou worden opgeheven, zijn we met elkaar in contact gekomen”, vertelt Wierda, die toen nog kerkelijk opbouwwerker in Groningen was. ,,Het klikte en er ontstond een wederzijds besef van roeping om een nieuwe koers in te slaan.”

Roer om
Wierda verhuisde met zijn gezin naar Amsterdam en begon samen met de gemeente met een proces van herplanting. ,,De Amstelgemeente die hieruit ontstond is voor 90 procent een nieuwe gemeenschap”, zegt Wierda. ,,Veel van de toenmalige leden zijn in de afgelopen jaren overleden en er is ook een aantal dat vertrok, omdat ze de veranderingen niet mee konden maken.”
Eén ding was duidelijk tien jaar geleden: om te overleven moest het roer radicaal om. ’s Morgens zaten er nog ongeveer veertig mensen in de kerk, vooral senioren; ’s middags twintig. Er ontstond een verlangen om relevant kerk te zijn en daarbij visie voor de stad Amsterdam te hebben. Sinds 2003 heeft de kerkenraad dit verlangen verwoord met de slogan: Diepe vrede in kleurrijk Amsterdam.
De omvorming van een gemeente die voornamelijk in zichzelf gekeerd was, naar een gemeenschap die uitnodigend is en gericht op de stad Amsterdam, ging beslist niet vanzelf, blikt Wierda terug. Er was weliswaar draagvlak, maar er was veel waar de gemeente aan moest wennen. Er kwam een nieuwe plek van samenkomen, de Amstelkerk, in het hart van de stad. Toegankelijkheid van de kerkdiensten werd een belangrijk punt, zowel qua tijd (het tijdstip werd verschoven van 9.00 naar 10.15 uur), als qua karakter. Wierda streefde ernaar om op zo’n manier te preken dat de boodschap relevant was voor iedere luisteraar, gelovig of niet. In de liturgie kwam ruimte voor allerlei liederen en muziekstijlen. ,,Dat laatste kwam eenvoudig ook omdat er muzikanten als nieuwe leden tot de gemeente toetraden.”
In de eerste twee jaar lag de nadruk vooral op de opbouw van de bestaande gemeente. Om te overleven was het nodig dat het ledental groeide en dat jonge mensen zich zouden aansluiten bij de gemeente. ,,Een van de dingen die mij hebben verrast, is dat vanaf het begin mensen op ons pad zijn gekomen die we als kerk konden helpen meer verbonden te raken aan God en aan de gemeente”, vertelt de Amsterdamse predikant. ,,Het bleek bovendien dat deze nieuwelingen erg goed waren om weer anderen uit te nodigen. Zo ontstond een sneeuwbaleffect: er kwamen nieuwe gemeenteleden en nieuwe gelovigen. Zelfs mensen die vroeger de kerk hadden afgezworen.”
De vrucht van de nieuwe koers is drieledig, vertelt Wierda. In de eerste plaats is de Amstelgemeente weer een bloeiende gemeenschap met veel jonge mensen. De gemeente denkt erover over te gaan tot een extra samenkomst omdat de kerkzaal vol dreigt te raken. ,,Het is lastig exacte aantallen te noemen”, zegt de predikant. ,,‘Leden’ is een vager begrip geworden. Naar de kerkdiensten komen gemiddeld zo’n 130 tot 140 mensen, maar het aantal betrokkenen is groter.”

Dochtergemeente
De tweede vrucht is de in 2006 gestichte dochtergemeente: Via Nova. Beide gemeenten hebben een behoorlijke aantrekkingskracht op twintigers en dertigers, vaak hoger opgeleid. De samenkomsten van Via Nova (om 17.00 uur) trekken momenteel zo’n zestig mensen. Het aantal betrokkenen schat Wierda op meer dan het dubbele.
In de derde plaats heeft de Christelijke Gereformeerde Kerk in 2005 Stichting Present Amsterdam opgericht. ,,Bij de start van Via Nova kwamen we in contact met Amsterdammers die zich wel wilden inzetten voor mensen in de stad, maar die dat graag op zelfgekozen tijdstippen wilden doen. Deze ontmoetingen hebben geleid tot de oprichting van Present Amsterdam. Present slaat bruggen tussen mensen die anderen willen helpen en mensen die hulp nodig hebben door een gebrek aan gezondheid, geld of sociaal netwerk.” Dit jaar worden door stichting Present naar verwachting 1500 mensen een of meer dagdelen ingezet voor vrijwilligerswerk. ,,Dat is natuurlijk slechts een druppeltje op het geheel van de stad. Maar het is een begin. We geloven dat we er niet voor onszelf zijn. We willen ons richten op gerechtigheid, sociale samenhang en verbondenheid. Juist in een stad als Amsterdam, die zo divers is qua samenstelling en waar zoveel mensen zich alleen voelen.”
Toch is het verhaal van de Christelijke Gereformeerde Kerk van Amsterdam geen succesverhaal, benadrukt Wierda. ,,Naast de mooie verhalen zijn er ook heel moeilijke en verdrietige momenten geweest. Op persoonlijk gebied bijvoorbeeld, zoals het overlijden van mensen en in het bijzonder het overlijden van een kind. Ik heb heel veel huwelijken mogen sluiten – ik denk wel vijftig – maar er zijn ook mensen uit elkaar gegaan. Sowieso is het ingewikkeld om mensen goed bij elkaar te houden, als je bedenkt dat we meer dan dertig verschillende kerkelijke achtergronden in huis hebben en mensen van buiten de kerk. Slechts 5 tot 10 procent van onze gemeenteleden is van huis uit christelijk-gereformeerd.”

Bijna faillissement
Ook was het de jaren door niet gemakkelijk om genoeg geld te krijgen om als gemeente door te kunnen gaan en bovendien een gemeente vanaf nul te starten. ,,Maar ook hierin zijn we buitengewoon verrast”, zegt Wierda. ,,Er is een moment geweest dat we aan het randje van een faillissement stonden. Toch kwam er iemand die in het gat sprong en het zelf als gebedsverhoring zag dat hij dat mocht doen.”
Voor de toekomst heeft de Christelijke Gereformeerde Kerk geen pasklare plannen, wel een koers. ,,Dezelfde werkwoorden als in de afgelopen tien jaar zijn belangrijk: groeien, vermenigvuldigen, samenwerken en dienen. In de afgelopen tien jaar hebben we gezien dat mensen zijn gegroeid in verbondenheid met God, door het geloof in Jezus. We hopen dat dat doorgaat. En dat méér mensen dat gaan beleven. Ook groei in aantal moet kunnen, denken we.”
Vorig jaar mei is Siebrand Wierda door zijn gemeente uitgezonden voor verdere missionaire gemeenschapsvorming in Amsterdam. Voor het overige is hij 50 procent voorganger van Via Nova gebleven. Het voorgangerschap van de Amstelgemeente heeft hij overgedragen aan ds. Tim Vreugdenhil.
Wierda is van de stad gaan houden en bespeurt de trend dat steeds meer gezinnen in de stad willen blijven wonen. ,,In tien jaar tijd is de houding tegenover de stad echt veranderd. Heel positief vind ik dat. In 2001 vroegen mensen me of ik een klap van de molen had gekregen om in Amsterdam te gaan wonen en werken, mede vanwege onze drie kinderen. Vroeger was het een wat treurige gemeente waar iedereen wegtrok. Nu vinden velen het een voorrecht om hier te wonen en werken én om hier kerk te zijn.”
De Amstelgemeente en Via Nova houden morgen voor één keer een gezamenlijke dienst. In de feestelijke jubileumdienst wordt stilgestaan bij zowel de mooie als verdrietige dingen in de afgelopen tien jaar. Wierda: ,,Centraal staat de tekst uit Jeremia 32 vers 27: ‘Ik ben de Heer, de God van al wat leeft. Is er ook maar iets dat voor mij onmogelijk is?’ In alles wat we ondernemen beseffen we dat er maar één is die het doen kan: God zelf.”