Verkondiging op 7 maart 2010, de derde zondag van de Veertigdagentijd,
in de 'Obrechtkerk', (Kerk van Onze Lieve Vrouw van de Allerheiligste Rozenkrans) te Amsterdam, door pastor Pierre Valkering

Gelezen: Uit het boek Exodus ((3, 1-15), Psalm xx, uit de eerste brief aan de christenen van Korinthe (10, 1-6) en uit het Lucas-evangelie (13, 1-9).

"Het is (...) moeilijk om nu rooms te zijn" - verzucht Kees de Wijs, gedurende 37 jaar als dirigent en organist verbonden aan deze kerk, in het pasverschenen nummer van Z.O.Z. Zie Oud Zuid. Dé wijkglossy van Oud Zuid! waarvoor hij en zijn vrouw Willemien werden geïnterviewd.

"Het is (...) moeilijk om nu rooms te zijn". Ja, geef Kees eens ongelijk. Je kunt de t.v. niet aanzetten en de krant niet openslaan of de verhalen over seksueel misbruik door priesters vliegen je om de oren. Het houdt niet op. Jezus heeft het in het evangelie van deze derde zondag in de Veertigdagentijd over de Siloam-toren die is ingestort. Achttien mensen zijn daarbij om het leven gekomen. In figuurlijke zin lijkt onze hele Roomse kerk wel in te storten dezer dagen. We worden min of meer failliet verklaard. In een aantal patershuizen, kloosters en pastoriën heeft deze of gene het ongetwijfeld benauwd of wordt vermorzeld onder de brokstukken van een ineenstortende reputatie.

Het scheepje van Sint-Petrus is in zwaar weer terechtgekomen. De kerk is en wordt getroffen door onheil. Het is als een natuurramp, maar deze ramp is door mensen veroorzaakt. Wie heeft er schuld? Als er een ramp gebeurt is dat altijd zo'n beetje de eerste vraag: Wie heeft er schuld? Wie is hiervoor verantwoordelijk? Als het om een aardbeving gaat (L'Aquila - Italië, Haïti, Chili), dan wijst men al gauw naar bouwondernemingen die niet deugdelijk gebouwd hebben en naar de overheid die de regels voor de bouw niet goed heeft gehandhaafd en die nu ook weer tekort schiet wat betreft de hulpverlening aan de getroffenen. En nu in verband met de kerk zijn het uiteraard de plegers van het misbruik zelf naar wie men wijst, naar bisschoppen en andere kerkelijke overheden, naar het celibaat en naar heel de kerkelijke organisatie eigenlijk die niet zou deugen en verrot zou zijn. Nee, het valt op het moment inderdaad niet mee om rooms te zijn en zeker niet om de priesterboord te dragen. In verband met die Siloam-toren vraagt Jezus: "denkt u dat zij schuldiger zijn geweest dan alle andere inwoners van Jeruzalem?" Zijn antwoord is klip en klaar: "Geen sprake van!"

En zo is het natuurlijk inderdaad veelgeliefden: Het is niet gezegd dat degenen die níet in de schijnwerpers van de ramp staan, die níet zijn getroffen, die de dans zijn ontsprongen, dat op hen niets zou zijn aan te merken en dat zij vrijuit gaan. En omgekeerd: zij die de pineut zijn en die ten onder gaan, zij zijn niet per se slechter, in alle opzichten, dan de andere mensen die in de luwte, van de publiciteit en anderszins, blijven. "De hele schepping kreunt en lijdt onder barensweeën" schrijft Paulus in de Romeinenbrief[2]. De aarde schokt. En ook in de samenleving en in de kerk zijn er dat soort schokken, is er pijn omdat er altijd beweging in zit. Wij staan met z'n allen niet stil. Zoals het goede, geven mensen ook het kwaad aan elkaar door. We worden ermee opgezadeld en we zadelen er anderen weer mee op. Er is een interactie. Elke mens is zelf verantwoordelijk voor zijn en haar doen en laten. Maar iedereen is óók het produkt van ouders en van de religieuze en andere voorstellingen en ideeën die in een samenleving leven. En elk leven en elke samenleving brengt z'n eigen ondeugden voort. Op lichamelijkheid en seksualiteit rustte vroeger vanwege de kerk een groot taboe zegt men. Over dat alles lag de doem van de zonde. Inmiddels is in de samenleving het deksel wat dit betreft duidelijk van de pot, zijn lichamelijkheid en seksualiteit "vrij" en vaak, zeg maar, "in de uitverkoop": Overal wordt in het volle licht alles getoond en kunnen mensen op dat vlak ook duidelijk de weg kwijtraken. En díe samenleving klaagt nu de paters en de priesters aan, zodanig dat het idee van seksueel misbruik wat hen betreft bijna beeldbepalend lijkt te zijn geworden. Ik denk: laat die samenleving, laten mensen daarbinnen, laten de journalisten die, ook die van "de kwaliteitskrant", soms érg hoog van de toren kunnen blazen en die in hun berichtgeving de zorgvuldigheid gemakkelijk uit het oog kunnen verliezen en die ook een sfeer van sensatie kunnen creëren waarin mensen kunnen gaan zwelgen; laat die samenleving, allen die er deel van uitmaken, bijvoorbeeld ook de journalisten; laat men ook naar zichzelf kijken ...

De normen van vroeger en de normen van nu. Zie er je weg maar in te vinden. Lichamelijkheid en seksualiteit, zie er binnen de context van je eigen leven maar eens goed vorm aan te geven. Dat is niet altijd zo'n eenvoudige zaak denk ik. "Als u zich niet bekeert, zult u allemaal, net als zij, omkomen" zegt Jezus. Met andere woorden: al het onheil dat gebeurt en dat wordt aangericht, bijvoorbeeld op het vlak van seksueel misbruik, mag voor ons een aanleiding zijn om ons eigen hart te onderzoeken en eventueel te reinigen. "Verbeter de wereld, begin bij jezelf". De spreuk van de Bond Zonder Naam blíjft ijzersterk.

Soms kan een mens zich zo ontmoedigd voelen dat hij of zij geneigd is om het geloof, de kerk of wat of wie dan ook maar op te geven. Wij kunnen geneigd zijn om elkáár op te geven. Hak de vijgenboom maar om! Het is over. Ik laat me uitschrijven. Ik geloof niet meer. We hebben gehoord hoe Jezus ervoor pleit daar toch voorzichtig mee te zijn en om de grond rond de boom toch nog eerst nog maar eens om te spitten en te bemesten. Wie weet kan het toch opnieuw nog weer wat worden met de Kerk, met de mensen, met U, met mij. Misschien is het mogelijk om het vuur van Gods Heilige Aanwezigheid weer op nieuwe wijze te gaan ervaren. Amen.